Recensie boek ‘ben je boos, pluk een roos’

Clémence en Joris Leijten hebben een huzarenstukje geleverd op het snijvlak van filosofie en pedagogiek met het boek: ‘Ben je boos, pluk een roos…’

Boosheid en woede, gerelateerd aan afgunst, jaloezie, wrok en haat zijn emoties die de mens, jong en oud, kunnen gijzelen tot in alle vezels van het lichaam en het brein. Tegelijkertijd zijn het hele menselijke gevoelens, die altijd kunnen opvlammen in het leven waar pech, oneerlijkheid, vernedering, pestgedrag en onrechtvaardige handelingen helaas plaatsvinden. Dus de kernvraag is dan: hoe ga je daarmee om? Of je nu 8 of 88 bent, dit blijft een worsteling en oefening gelijkend Sysifus die de rots vruchteloos omhoog blijft duwen. 

Ik gun Sysifus dit boek. Sterker: ik gun voornamelijk volwassenen dit boek. Een wellicht verrassende stellingname, daar we te maken hebben met een uitgave dat in eerste instantie gericht is op kinderen in de leeftijd van 6 tot 9 jaar. We leven in de veronderstelling dat kinderen onderwezen, opgevoed en gevormd moeten worden. Het zijn echter volwassenen die er vaak een potje van maken, niet zelden uit oeremoties als boosheid, wraak en wrok. Een simpele blik op de TV-journaals is al genoeg om dat te beseffen. 

 

Het biedt bruikbare handvatten om een veilige dialoog te starten en te begeleiden. Of je nu leraar bent, ouder, filosoof of het op jezelf wil toepassen. De taal is uiterst toegankelijk, wat een prestatie is voor een pedagogisch-filosofisch boek en waar veel andere filosofen zich regelmatig verliezen in ontoegankelijke, meanderende taalconstructies. Dat is geen lage drempel, het boek is een welkome deur die open gaat, zodra je aanklopt bij de poort van nieuwsgierigheid. 

 

Het boek ‘Ben je boos, pluk een roos…’ is eenvoudig en juist daardoor zeer doeltreffend vormgegeven. Nu is het leven vol grijstinten en bovenal: ‘als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is.’ De tonen zijn hier zwart-wit, wat een fijne tegenhanger is van de heldere taal die ethisch gezien juist zeer gelaagd is voor de oplettende lezer. Uitgezonderd van de rode kaft, de roos op de hoed. De roos, het symbool van Liefde – het vertrekpunt dat graag wil ontkiemen. 

 

Simone Weil schreef ooit dat elk mens, elk kind dus ook, van nature wordt geboren met een soort Goedheid. Geen Godheid, belangrijk verschil – want zodra de mens zich een God waant, ligt destructie op de loer. Nee, elk mens heeft een aangeboren neiging tot het Goede doen, een soort ethische, morele zuiverheid. Het is het leven zelf met al haar duister, complexiteit en haat dat gaandeweg deze aangeboren vaardigheden en moreel geweten enorm op de proef stelt. 

 

Philip Zimbardo heeft als socioloog-psycholoog exact die dualiteit wetenschappelijk verkend en via best omstreden experimenten heeft willen begrijpen. Na de beschrijving van ‘het Lucifer-effect’ wat een resultaat was van het Stanford Prison Experiment, gooide hij het roer radicaal om en onderzocht het ‘Engel-effect.’ Wat maakt dat helden opstaan in de meest moeilijke omstandigheden? Hoe doorbreken we het ‘by-stander-effect?’ Waarom kiezen mensen voor de goede, juiste weg wetend dat het hen persoonlijk offers zal kosten?

Ik werp meer vragen op, dan in dit boek aan de orde komen. Elke zoektocht, elke pelgrimage kent echter een vertrekpunt. Als u dan op reis gaat dansend en balancerend tussen de filosofie en de opvoedkunst, dan raad ik u van harte dit boek aan. Het kan u helpen evenwicht te vinden in de koorddansact van het leven, dat in essentie onevenwichtig is en zowel u, als uw kinderen, danig op de proef zal stellen. 

Het is geen toeval dat deze schrijvers – moeder en zoon – dit boek kunnen laten ontkiemen in Nijmegen. Een stad dat een vruchtbare bodem biedt aan filosofen en pedagogen, waar solidariteit en gemeenschapszin voelbaar is. ‘It takes a village to raise a child’ en ik ben er fier op dat voor mijn dochter Amélie, Nijmegen die stad is – waar Clémence en Joris een waardevol nieuw gereedschap aan hebben toegevoegd. 

Louis de Mast is filosoof en richt zich met name op thema’s als hoop, vergeving en verbondenheid. Hij woont in Nijmegen en combineert filosofie met lesgeven, hula-hoopen, koken en reizen. Komend jaar richt hij zich op filosofe Simone Weil, die op de snijvlakken van klassenstrijd en christelijke mystiek een enorme relevantie kent voor de tijd van nu.